Syn Mikołaja, adwokata sądowego w Nowogródku, i Barbary z Majewskich, córki ekonoma. W latach 1815–19 studiował nauki humanistyczne na Uniwersytecie Wileńskim. W tym czasie, wraz z Tomaszem Zanem i innymi przyjaciółmi, założył narodowo-patriotyczne Towarzystwo Filomatów. Przeżył młodzieńczą miłość do Maryli Wereszczakówny, która nie zdecydowała się na mezalians i poślubiła hrabiego Wawrzyńca Puttkamera. Ślady tego wielkiego uczucia odnajdujemy w utworach „Do M...” i „Do przyjaciół”. W 1823 r., za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach, skazany na zesłanie jako nauczyciel w głąb Rosji, gdzie przebywał w latach 1824–29. Następnie podróżował po Europie. W Paryżu pozostał przez 20 lat, tam ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał czworo dzieci. W 1840 r. objął katedrę języków słowiańskich w College de France.
Czołowy reprezentant Wielkiej Emigracji. W 1848 r., w czasie Wiosny Ludów, utworzył we Włoszech legion polski. Był współzałożycielem pisma „Trybuna Ludów”. W 1855 r. przybył do Stambułu, by wesprzeć swoim autorytetem akcję formowania oddziałów polskich do walki z Rosją. Tam zmarł nagle. Krążyły nawet pogłoski, że został otruty, ale najprawdopodobniej przyczyną zgonu była cholera. Pochowany uroczyście na polskim cmentarzu Montmorency w Paryżu. Przeniesienie trumny do sarkofagu na Wawelu w 1890 r. stało się wielką manifestacją narodową.
W 1822 r. wydał zbiór poetycki „Ballady i romanse”, uważany za dzieło rozpoczynające romantyzm w Polsce i za właściwy debiut poety. Inne najważniejsze utwory Adama Mickiewicza to „Dziady” cz. II, IV (1823) i III (1832), „Grażyna” (1823), „Sonety krymskie” (1826), „Konrad Wallenrod” (1828) i epopeja narodowa „Pan Tadeusz” (1834).