Rosyjski pisarz, dysydent. Studiował matematykę na Państwowym Uniwersytecie w Rostowie. Był też zaocznym słuchaczem Moskiewskiego Instytutu Filozofii, Literatury i Historii. Brał udział w II wojnie świtowej w randze kapitana. W 1945 r. został aresztowany przez NKWD w Elblągu i skazany na osiem lat obozu pracy, po tym jak w liście do przyjaciela skrytykował sposób prowadzenia wojny przez ZSRR. Zwolniony w 1953 r. zamieszkał w wiosce Kok-Terek, miejscu przymusowego osiedlenia. Po trzech latach zrehabilitowany przeniósł się pod Riazań, gdzie pracował jako nauczyciel w wiejskiej szkole.
Sławę zyskał dzięki publikacji utworów w piśmie „Nowy Mir”, m.in. opowiadania „Jeden dzień Iwana Denisowicza”. Wydał również dobrze przyjętą powieść „Oddział chorych na raka”. W 1970 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Najbardziej rozpoznawalny za żelazną kurtyną stał się dzięki trzytomowemu „Archipelagowi GUŁag” – książce przygotowywanej przez lata na podstawie wspomnień świadków, którzy byli więźniami radzieckich łagrów. Gdy w 1973 r. KGB skonfiskowało jej rękopis, pisarz zdecydował się wydać dzieło za granicą. Po tym jak opublikował na Zachodzie również „List do wodzów Związku Radzieckiego”, został pozbawiony obywatelstwa, deportowany do RFN i skazany zaocznie na karę śmierci. Do kraju wrócił ze Stanów Zjednoczonych dopiero w 1994 r.