O tym, że Chiny są jednym z najważniejszych graczy na arenie międzynarodowej, nie trzeba nikogo przekonywać. Pytanie, jak do tego doszło? Kiedy państwo, które przez wieki izolowało się od Zachodu, wkroczyło do gry o prymat nad światową gospodarką? Jak daleko sięga obecnie władza Pekinu i jakie są cele chińskiej polityki? M.in. o tym przeczytacie w polecanych przeze mnie książkach o Chinach.
Zważywszy na to, jak ważną pozycję zajmują Chiny w światowej gospodarce, i jak długą i ciekawą historię ma Państwo Środka, książek o tym azjatyckim gigancie wciąż ukazuje się relatywnie niewiele. Część z nich to literatura dla specjalistów i pasjonatów, którzy już posiadają więcej niż podstawową wiedzę o tym kraju. Tak jest choćby z książkami Bogdana Góralczyka: Nowy długi marsz, Chiński feniks czy Wielki renesans (Wydawnictwo Akademickie Dialog).
Co jakiś czas, chociaż rzadko jako potencjalne bestsellery, ukazują się też książki z gatunków należących do literatury pięknej. Powieści chińskich pisarzy publikuje choćby wspomniane Wydawnictwo Akademickie Dialog. Kojarzona z literaturą azjatycką oficyna Tajfuny wydała Kroniki dziwnych bestii Yan Ge. Ale np. książki noblisty Mo Yana, publikowane niegdyś przez W.A.B., aktualnie można kupić tylko w antykwariatach.
Obecnie największą popularnością, jeśli chodzi o książki z Chin, cieszy się Cixin Liu, autor science fiction. Wysoko budżetowy serial Netfliksa rozbudził niedawno na nowo zainteresowanie jego powieścią Problem trzech ciał (Dom Wydawniczy REBIS), choć i wcześniej znalazła w Polsce wielu czytelników.
W księgarniach znajdziecie jednak również coraz więcej literatury faktu na temat Chin. Od reportaży począwszy, przez eseje, książki o historii Chin, a na biografiach ważnych postaci skończywszy. I to właśnie kilka tytułów non-fiction chciałabym Wam dzisiaj polecić.
Zobacz literaturę chińską w Publio >>
Książki o Chinach polskich autorów
Przyznaję, że mnie w ostatnich latach zainteresował głównie temat chińskiej gospodarki i polityki międzynarodowej prowadzonej przez Państwo Środka .
Jako że specjalistką w tym temacie zdecydowanie nie jestem, zaczęłam od pozycji bardziej przystępnych dla laika. A dokładnie od ebooka Niedźwiedź w objęciach smoka. Jak Rosja została młodszym bratem Chin Michała Lubiny. Była to fascynująca podróż po wspólnej historii obu wymienionych w podtytule państw – zwłaszcza tej z ostatnich dziesięcioleci. Dodać trzeba, że bardzo pouczającej historii, bo ileż można napisać o Chinach na podstawie ich zmieniających się relacji z Rosją. Teraz chyba nikt nie ma wątpliwości, kto jest silniejszą stroną, ale przecież nie zawsze tak było – i o tym, jak do tego doszło, dowiecie się właśnie z tego ebooka (albo audiobooka czytanego przez samego autora). Pragmatyzm gospodarczy i polityczny Chin, który świetnie pokazuje Lubina, naprawdę budzi podziw. I lęk, bo chyba żaden inny kraj nie wstał tak szybko jak feniks z popiołów – i w dodatku po cichu.
Tutaj jednak chciałam skupić się bardziej na innym tytule Michała Lubiny, czyli Chiński 
obwarzanek. Od Tajwanu po Tybet, czyli jak Chiny tworzą imperium. W tej książce autor opowiada o Państwie Środka z perspektywy jego peryferii. A są to wciąż zmieniające się tereny – w końcu historia Chin jest naprawdę długa. Lubina opowiada naprawdę wciągająco, nie brakuje też ironii, do której przyzwyczaił już w pierwszej z wymienionych książek.
Jak to się więc stało, że co raz to nowe obszary są włączane do „chińskiego obwarzanka”? Co będzie z Tajwanem – tak ważnym dla światowej gospodarki, ale oficjalnie uznawanym przez coraz mniej państw? Czy czeka go przyszłość podobna do Hongkongu? Jak pokazuje Lubina w obu książkach, Chiny są bardzo konsekwentne w prowadzonej polityce i bardzo cierpliwe. Dowiecie się z tego ebooka o zakusach Chińczyków na Mongolię, jest także o polityce względem Makau, Ujgurii, Tybetu czy Mandżurii. Każdy z tych regionów to zupełnie inna historia, nie wszystkie są etnicznie chińskie, ale każdy w którymś momencie był powiązany z Państwem Środka. I to zdaniem Pekinu oznacza, że powinien do niego należeć. Zawsze.
W jaki sposób prowadzona jest sinizacja? Przez postęp gospodarczy. Ceną jest jednak tożsamość etniczna i kulturowa, a także wolność jednostki. A co na to Zachód (teraz zwłaszcza USA), który próbuje prowadzić w regionie własną politykę? Czy w ogóle ma coś jeszcze do powiedzenia?
O stosunkach Chin z Europą opowiada książka innej polskiej autorki, Sylwii Czubkowskiej. Tytuł ebooka, Chińczycy trzymają nas mocno. Pierwsze śledztwo o tym, jak Chiny kolonizują Europę, w tym Polskę, mówi właściwie wszystko. Reportaż jest w zasadzie wykazem przykładów, jak Państwo Środka – krok po kroku – uzależnia od siebie gospodarczo kolejne kraje. W tym nasz.
Budowa autostrad, portów, platformy typu AliExpress, telefony komórkowe i sieć 5G… – na pewno obiły Wam się o uszy. Ale czy słyszeliście, że Chińczycy poszerzają swoją strefę wpływów także za pomocą coraz większej liczby studentów w innych państwach? Że produkują bramki na lotniska i granice oraz kamery miejskiego monitoringu, które śledzą nas w wielu europejskich miastach? Jeśli boicie się, że Chińczycy wiedzą o nas wszystko, to… w sumie macie rację. Wiedzą też jak korzystać ze swojej przewagi. I choć zdarzają im się wpadki, to obecnie my (jako Zachód) jesteśmy słabszą stroną tego globalnego związku. Przerażająca, ale i pouczająca książka.
Niby zdajemy sobie sprawę z tego, jak bardzo uzależniliśmy się od chińskiej produkcji i technologii (tak!), ale „macki” i ambicje Pekinu sięgają dalej, niż nam się na co dzień wydaje. Mnie zaskoczyła część kwestii poruszonych przez autorkę. I zmartwiła niefrasobliwość rządów, które niewiele robią, by przeciwdziałać chińskiej ekspansji.
Historia Chin w pigułce
Jest to całkiem spora pigułka, bo oba ebooki, które chcę tu polecić do najkrótszych nie należą 😉
Najpierw kilka słów o książce Chiny. Portret cywilizacji Michaela Wooda. Brytyjski historyk i 
dziennikarz pokusił się o spisanie najważniejszych momentów w dziejach Państwa Środka – od czasów starożytnych po współczesność. A że są to cztery tysiące lat…
Ten tytuł powinien przypaść do gustu czytelnikom (takim jak ja), którzy nie znali do tej pory historii azjatyckiego mocarstwa. Coś tam niby usłyszeliśmy w szkole, ale były to zazwyczaj jedynie wzmianki i to o historii Chin z XIX i XX wieku. Jakby wcześniej praktycznie nie istniały… A istniały – raz miały się bardzo dobrze, raz trochę gorzej. Jednak w regionie praktycznie od zawsze były graczem, z którym należało się liczyć. Ebook Chiny. Portret cywilizacji to wyciąg z długiej historii państwa. Są tu kolejne dynastie, jest tu trochę o filozofii konfucjańskiej, która jest nieodłączną częścią chińskiej cywilizacji. Jest o walkach rodów o władzę, o rewolucji kulturalnej, a nawet o pandemii koronawirusa… Bez zbytniego wdawania się w szczegóły, ale dla początkujących w temacie to i tak duża porcja wiedzy.
Chiny z perspektywy amerykańskiej
A jak wyglądają Chiny z perspektywy największego współzawodnika o prymat nad współczesnym światem, czyli USA? O tym możecie poczytać w ikonicznej już pozycji O Chinach Henry’ego Kissingera (autora chyba nikomu nie trzeba przedstawiać).
Ebook jest fantastyczną porcją wiedzy o chińskiej polityce (najważniejszy jest tu XX wiek, ale o przeszłości też się co nieco dowiadujemy). Co ciekawe, między wierszami można wyczytać prawdziwą fascynację Kissingera kulturą polityczną Państwa Środka. A nawet podziw. Mimo że dla nas np. poczynania Mao Zedonga są więcej niż kontrowersyjne. Jak jednak widać, nawet zdaniem zachodnich dyplomatów cel uświęca środki.
Przeczytacie w tym ebooku m.in. o sinocentryzmie (świetnym uzupełnieniem tematu jest polecana przeze mnie wyżej książka Chiński obwarzanek) i chińskich sposobach na budowanie mocarstwa (są inne niż zachodnie). O nieprzerwanym czerpaniu z własnej historii, która wcale nie odchodzi do lamusa. I o dyplomatycznych gierkach między dwoma światowymi mocarstwami. W końcu Henry Kissinger był rasowym politykiem.
Pięć wymienionych przeze mnie książek nie wyczerpuje oczywiście w żadnej mierze tak ogromnego tematu, jakim jest kultura, gospodarka i polityka Chin. Ale dadzą Wam solidną podstawę do dalszym poszukiwań – na własną rękę. W Publio znajdziecie oczywiście więcej ebooków i audiobooków dotyczących Państwa Środka. Link podrzucam poniżej.
Zobacz ebooki i audiobooki o Chinach w Publio >>
Aga z Publio