Autorzy coraz śmielej zgłębiają temat, jakim jest sztuczna inteligencja. Co cieszy, są to autorzy specjalizujący się w różnych dziedzinach, w związku z czym jako czytelnicy mamy szansę spojrzeć na AI z odmiennych perspektyw. Możemy sięgać po książki literackie, po literaturę fachową albo popularnonaukową. Pokusiłam się więc o przybliżenie trzech tytułów z tej ostatniej kategorii, ponieważ są interesującą prognozą naszej przyszłości.
Sztuczna inteligencja zmienia nasze życie od lat – zmienia też świat literatury. Po pierwsze ukazuje się coraz więcej książek o tematyce AI – zarówno literatury popularnonaukowej, faktu, książek branżowych, jak i fikcji. Po drugie – coraz więcej książek zostało napisanych za pomocą narzędzi opartych na sztucznej inteligencji takich jak choćby słynny ChatGPT.
Jak się odnaleźć w nowych realiach i nadążyć za zmianami? Czy ten proces w ogóle da się opanować/zatrzymać? Czy warto? Czy korzyści, z których nie umiemy już zrezygnować, przewyższają zagrożenia? Kiedy wizje świata rodem z klasyków science fiction takich jak: Ja, robot, Blade Runner czy Odyseja kosmiczna 2001 nie wydają się już tak fantastyczne, warto sięgnąć po autorów, którzy przybliżają temat rozwoju sztucznej inteligencji. Najlepiej w sposób wyważony. Trzy polecane poniżej książki spełniają ten warunek i w dodatku świetnie ze sobą współgrają.
 |
 |
 |
Zobacz inne powieści o sztucznej inteligencji – ebooki i audiobooki >>
Czy sztuczna inteligencja zmieni nasze życie?
O tym, że tak będzie, nie trzeba nikogo przekonywać. Zmiany dokonują się na naszych oczach. Pytanie brzmi raczej, w jaki sposób zmieni nasze życie i czy nie będziemy tych zmian żałować. Ray Kurzweil, amerykański naukowiec i futurolog, należy do grona, które patrzy w przyszłość z optymizmem. W opublikowanej pod koniec 2024 roku przez Wydawnictwo Relacja książce Osobliwość coraz bliżej (przeł. Tomasz Lanczewski) dowodzi, że do tej pory postęp technologiczny poprawiał ludzką egzystencję (m.in. wyeliminował głód w dużej części świata, poprawił warunki sanitarne, pomógł w walce z chorobami, uczynił naszą codzienność bardziej komfortową, zmniejszył przemoc i ogólnie rzecz biorąc, wydłużył przewidywaną średnią długość naszego życia). Dlaczego więc tym razem miałoby być inaczej?
Zdaniem Raya Kurzweila nasz lęk przed sztuczną inteligencją wynika z tego, że nie potrafimy przewidzieć przyszłości. Zmiany dokonują się coraz szybciej, a ludzki umysł nie jest w stanie precyzyjnie określić ich kierunku. W ciągu kilku najbliższych lat – Kurzweil typuje, że będzie to rok 2029 – sztuczna inteligencja osiągnie poziom ludzkiej. Następnym krokiem będzie ich połączenie, czyli tytułowa „osobliwość”.
|
|
Zobacz również wcześniejszą książkę Raya Kurzweila, Nadchodzi osobliwość >> |
Co nam to da? Przede wszystkim zwiększy możliwości ludzkiego umysłu – wzrośnie nasza inteligencja, szybkość uczenia się, komunikacja z innymi stanie się łatwiejsza. Rozwój nanotechnologii i AI ułatwi z kolei diagnostykę i leczenie różnorakich chorób, co wydłuży życie – aż do potencjalnej nieśmiertelności. Słowem, nasze niedoskonałości zostaną wyeliminowane, a organizm zniesie więcej, niż jesteśmy w stanie sobie obecnie wyobrazić. Ewolucja zyska zupełnie nowe oblicze… Tylko czy nadal będziemy w tym wszystkim ludźmi? I czy dostęp do tytułowej „osobliwości” i korzyści, które niesie, będzie równy dla wszystkich? Co z naszą osobistą wolnością, ryzykiem wykorzystania postępu w złych celach czy moralną oceną decyzji dokonywanych przez umysł połączony z AI?
Ray Kurzweil i tutaj jest optymistą, w przeciwieństwie do wielu innych ekspertów. W dużym skrócie, według niego wraz z rozwojem technologii „wystarczy” nakładać odpowiednie regulacje…
Harari o AI w książce Nexus
Yuval Noah Harari, autor takich hitów jak Sapiens czy Homo deus, patrzy w przyszłość z większą ostrożnością. Wyrazem tego jest jego najnowsza książka Nexus (Wydawnictwo Literackie, przeł. Justyn Hunia), w której w dużej mierze podejmuje temat sztucznej inteligencji. I bardzo Wam ten tytuł polecam jako świetne uzupełnienie rozważań Raya Kurzweila z książki Osobliwość coraz bliżej.
Raz, że Harari jako historyk wychodzi od czasów starożytnych, by pokazać, jak dostęp do informacji wpływał na rozwój społeczeństw. Przechodząc przez czasy Cesarstwa Rzymskiego, rewolucję druku i rewolucję przemysłową, dociera do czasów nam współczesnych – aż do rewolucji cyfrowej. Dostajemy tu więc znacznie szersze spojrzenie na społeczne aspekty posiadania dostępu do informacji, podczas gdy Ray Kurzweil skupia się w pierwszych rozdziałach raczej na aspektach naukowych rozwoju AI (więcej w jego książce technikaliów, które mogą być nużące dla laików).
|
|
Zobacz audiobook Nexus czytany przez Rocha Siemianowskiego >> |
Dwa, że u Harariego brak hurraoptymizmu, który momentami widoczny jest u Kurzweila. W ebooku Nexus nie brak za to historycznych i współczesnych przykładów wykorzystywania informacji „w złej wierze”. Wystarczy przywołać komunistyczną propagandę czy obecny zalew deepfake’ów, coraz trudniejszych do odróżnienia od rzeczywistości. Wiemy doskonale, że kto kontroluje sieć informacji, ten ma władzę – obecnie nad większą rzeszą umysłów niż kiedykolwiek wcześniej.
Jak więc zaufać, że algorytmy wykorzystywane w social mediach czy np. w przyszłości w sądownictwie nie staną się groźnymi narzędziami w rękach nieodpowiednich ludzi? I co zrobić, by nie doszło do powstania „krzemowej kurtyny”, co w swojej książce wieszczy Harari (czyli granicy między państwami rozwijającymi technologie AI w szybkim tempie i tymi, które zostały w tyle)?
Przewodnik po moralności sztucznej inteligencji
Problemy podobne do tych poruszonych przez Harariego próbują rozwiązać autorzy ebooka Moralna AI. Czy bać się sztucznej inteligencji? (Prószyński i S-ka, przeł. Ewa L. Łokas i Bogumił Bieniok), Jana Schaich Borg, Vincent Conitzer i Walter Sinnott-Armstrong. Jest to o tyle interesujące, że robią to eksperci trzech dziedzin: nauk społecznych, filozofii oraz informatyki.
Czy można więc tak ukierunkować AI, by realizowała tylko etyczne cele postawione jej przez człowieka? Jest to prawdopodobne – o ile pomyślimy o tym, już na samym początku jej projektowania. I da się osiągnąć na dwa główne sposoby: osadzając reguły etyczne w systemie lub ucząc go ich na podstawie danych. Ewentualnie stosując model hybrydowy. Brzmi nieźle, choć literatura science fiction pełna jest przykładów, gdy coś poszło jednak nie tak… 😉
|
|
Zobacz audiobook Moralna AI czytany przez Mateusza Bosaka >> |
Przyjmując jednak, że uda się zaimplementować „moralność” do AI, pozostaje jeszcze pytanie o odpowiedzialność człowieka za działanie systemu. Kto np. powinien wziąć na siebie konsekwencje wypadku spowodowanego przez samochód autonomiczny? Czy decyzje podejmowane przez AI na rynku pracy albo w wymiarze sprawiedliwości powinny być mimo wszystko kontrolowane? Czy można jej pozostawić „swobodny” wybór w przypadku procedur medycznych? Na ile korzystanie z AI w marketingu jest etyczne? Im głębiej wchodzimy w temat, tym pytań pojawia się tak naprawdę coraz więcej. Ale może warto postawić je sobie teraz. Ta książka jest do tego bardzo dobrym punktem wyjścia.
Trzy przywołane powyżej tytuły są tylko czubkiem góry lodowej, jeśli chodzi o zagadnienia wiążące się z tematem sztucznej inteligencji. Bardzo jednak zachęcam do sięgnięcia po nie nawet tych z Was, którzy do tej pory nie interesowali się wpływem AI na swoją codzienność. Już teraz jest on znaczny, a będzie tylko coraz gorzej… albo lepiej. W zależności od tego, czy należycie do zwolenników czy przeciwników sztucznej inteligencji.
Jeszcze więcej tytułów o tej tematyce znajdziecie oczywiście w Publio 😉
Zobacz książki o sztucznej inteligencji w formie ebooka lub audiobooka w Publio >>
Aga z Publio