Poeta, dramaturg, także tłumacz literatury antycznej. Pochodził ze średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec – Piotr Kochanowski herbu Korwin – był sędzią sandomierskim.
W 1544 r. podjął studia na Akademii Krakowskiej. Naukę kontynuował w Królewcu i Padwie. Zanim z pobytu za granicą powrócił do kraju, odbył podróż przez Francję i Niemcy. W Polsce osiadł na stałe w 1559 r. i zaczął wieść życie dworzanina. Był związany z rodami Tarnowskich, Tęczyńskich i Firlejów. Protekcja biskupa Piotra Myszkowskiego pomogła mu uzyskać stanowisko sekretarza króla Zygmunta Augusta. Życie dworskie porzucił po ucieczce następnego władcy Rzeczypospolitej – Henryka Walezego, którego kandydaturę poparł w czasie sejmu elekcyjnego (1573). Zamieszkał wtedy w Czarnolesie i ożenił się z Dorotą Podlodowską. Życie nie szczędziło mu trosk i rodzinnych tragedii. Trzy z sześciu jego córek zmarły w dzieciństwie, co głęboko przeżył. Już po śmierci poety przyszedł na świat jego syn.
Pierwsze utwory poety: wiersze łacińskie i jedna z najbardziej znanych pieśni „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary”, pochodzą z czasu, kiedy przebywał za granicą. Kolejne pieśni, a także fraszki powstawały zarówno w okresie dworskim, jak i czarnoleskim. Poeta z powodzeniem łączył w nich elementy tradycji antycznej i rodzimej. Pozycją wyjątkową w twórczości pisarza jest tragedia „Odprawa posłów greckich” – pierwszy polski dramat. Sam Kochanowski najbardziej cenił jednak „Psałterz Dawidów” (1579). Dokonany przez niego przekład 150 psalmów do tej pory zachwyca pięknem języka. W 1580 r. poeta, pogrążony w żałobie po śmierci córki Urszuli, wydał „Treny”. Skonfrontował w nich swoje dotychczasowe poglądy na świat, przedstawiane w innych utworach, ze zbliżającą się nieuchronnie śmiercią.