Historia dziesięcioletniego Janka to wyraz niezgody na nierówność szans dzieci, które obdarzone są wyjątkowym talentem. Mały bohater wyróżniał się spośród swoich rówieśników niezwykłą wrażliwością na muzykę, a jednak – urodzony na wsi – nie miał możliwości rozwijania swojej pasji. Na domiar złego pragnienie realizacji marzeń doprowadziło go do zguby...
Z kolei dzieje polskiego emigranta Skawińskiego to wzruszające świadectwo mocy literatury i miłości do ojczyzny oraz ojczystego języka. Dziś trudno sobie wyobrazić, aby dla „Pana Tadeusza” porzucić wszelkie obowiązki i zagłębić się w lekturze. „Latarnik” był jednak inspirowany prawdziwymi wydarzeniami.
Henryk Sienkiewicz w swoich nowelach dotykał spraw najbardziej aktualnych dla jego rodaków. Z jednej strony, nakreślił obraz, w którym ukazana została paląca potrzeba pracy u podstaw, aby ludzie wyjątkowo uzdolnieni mieli możliwość rozwoju swoich talentów. Z drugiej zaś, stworzył postać poddającą się romantycznej nostalgii, które bywa silniejsza od rozsądku.
Obie nowele, należące do kanonu lektur szkolnych, czyta znana i ceniona aktorka Joanna Lissner.