Arcybiskup metropolita lubelski, filozof, teolog, publicysta. W 1972 r. po ukończeniu Wyższego Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskał stopień doktora teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym, a także doktora filozofii na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1980 r. habilitował się na podstawie pracy „Prostota i dyskonfirmowalność jako kryteria heurystyczne w kosmologii relatywistycznej”. Od tego samego roku kierował Katedrą Logiki i Metodologii na Papieskiej Akademii Teologicznej. W latach 1982–85 był prodziekanem, a w latach 1988–90 dziekanem Wydziału Filozoficznego uczelni. Pełnił też funkcję wielkiego kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wykładał m.in. w Berkeley i Oksfordzie. W 1997 r. został mianowany arcybiskupem metropolitą lubelskim.
Na jego spuściznę naukową i publicystyczną składa się kilkadziesiąt książek i kilkaset artykułów m.in. o tematyce filozoficznej i teologicznej. Publikował w „Znaku”, „Więzi”, „Rzeczpospolitej”, „Niedzieli”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Wyborczej”. Współpracował również z Radiem eR, I Programem Polskiego Radia. W 1990 r. założył Wydawnictwo „Biblios”. Zainicjował powstanie Radia Dobra Nowina (obecnie RDN Małopolska).
W 2005 r. został laureatem Fenomenów „Przekroju”, a „Tygodnik Powszechny” przyznał mu Medal św. Jerzego. W 2007 r. „Gazeta Wyborcza” wybrała go Człowiekiem Roku. W 2011 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Otrzymał tytuł doctora honoris causa Akademii Rolniczej w Lublinie, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Medycznej w Lublinie.