Autor koncentruje się na dwóch ciekawych zagadnieniach badawczych: jaka jest struktura zdolności danego człowieka i w jaki sposób te kwestie mogą wpływać na wyniki szkolne dzieci i młodzieży. Omawia klasyczne i współczesne koncepcje inteligencji. Odwołuje się do inteligencji emocjonalnej, intuicyjnej, a także kreatywności. Próbuje następnie tak połączyć te pojęcia, aby tworzyły spójne ujęcie (koncepcja równowagi zdolności).
W przeprowadzonych badaniach autor wykorzystuje zarówno proste analizy statystyczne (np. porównywanie średnich z wykorzystaniem testu t-Studenta), jak i znacznie bardziej zaawansowane techniki analizy danych (np. analizę czynnikową, analizę skupień, skalowanie wielowymiarowe, analizy regresji, wariancji, analizy korelacyjne). Ciekawie prezentuje się zwłaszcza rozdział, w którym jest przedstawiona szczegółowo i wielowymiarowo charakterystyka strukturalna układów zdolności.
Maciej Karwowski podejmuje również próbę odpowiedzi na pytanie, kto się uczy dobrze, a kto słabiej, i jakie są uwarunkowania osiągnięć szkolnych. Autor podaje też program rozwoju zdolności, w którym m.in. porusza kwestię odpowiedniej motywacji, tworzenia atmosfery sprzyjającej rozwojowi zdolności, metapoznania, podkreśla rolę nauczyciela, który ma stymulować rozwój zdolności, i zwraca uwagę na istotę treningu twórczości jako podstawy rozwoju zdolności. Do książki dołączono interesujące schematy, wykresy, tabele i bogatą bibliografię przedmiotu.