Poetka, nowelistka, autorka wielu utworów dla dzieci, publicystka, tłumaczka, także krytyk literacki. Zaangażowana w działalność społeczną, walczyła m.in. o prawa kobiet. Z domu Wasiłowska. Pisała pod wieloma pseudonimami, m.in. Jan Sawa, Marko, Jan Waręż, Piotr Surma. W wieku 20 lat wyszła za mąż za Jarosława Konopnickiego. Miała z nim sześcioro dzieci. Zadebiutowała wierszem „W zimowy poranek” opublikowanym w 1870 r. na łamach pisma „Kaliszanin”, ale o jej dalszej karierze literackiej zdecydował dobrze przyjęty przez krytykę cykl poetycki „W górach”, który ukazał się w 1876 r. w warszawskim „Tygodniku Ilustrowanym”. W latach 80. mieszkała głównie w Warszawie. W tym czasie była m.in. redaktorem tygodnika dla kobiet „Świt”. Późniejszy okres jej życia wypełniły podróże po Europie – zwiedziła Włochy, Austrię, Szwajcarię.
Pierwsze dziesięciolecie pisarstwa Konopnickiej jest kojarzone głównie z twórczością poetycką. To wtedy ukazały się trzy serie „Poezji” (1881, 1883, 1887) i fragmenty poematu „Imagina”. Dzisiejsi czytelnicy lepiej jednak znają nowele autorki. Pierwszy ich zbiór „Cztery nowele” ukazał się drukiem w 1888 r. Potem opublikowane zostały m.in. „Moi znajomi” (1890), „Na drodze” (1893), „Ludzie i rzeczy” (1897). Konopnicka pisała także szkice reportażowe, narracje wspomnieniowe, studia o literaturze i sztuce, prace monograficzne. Osobny nurt jej twórczości stanowią utwory dla dzieci – zarówno prozatorskie, jak i poetyckie. Wśród nich są: „O krasnoludkach i sierotce Marysi” (1896), „O Janku Wędrowniczku” (1893) i „Na jagody” (1903). Pisarka publikowała też utwory protesty przeciw polityce germanizacyjnej („O Wrześni”, „Rota”) oraz rusyfikacyjnej („Sen Jermaka”, „Unici”). W 1903 r. otrzymała jako narodowy dar dworek w Żarnowcu pod Krosnem.