„Pan Balcer w Brazylii” to poemat epicki w sześciu pieśniach, który ukazuje emigracyjną tułaczkę chłopską. Konopnicka nadała jej sens symboliczny, przedstawiając jako męczeńską drogę ludu.
Utwór był bardzo popularny na początku XX w., później jednak został zapomniany. Wiąże się on z mało znanym epizodem historycznym – „sprzedaniem” polskich emigrantów do Brazylii na skutek umowy zawartej między rządem tego kraju a europejskimi przedsiębiorstwami na dostarczenie osadników. Poemat Konopnickiej przedstawia wynikającą z tej umowy podróż grupy polskich osadników.
Rzecz dzieje się niejako w dwóch wymiarach. Jeden z nich stanowi tragiczną, ale niepozbawioną elementów komicznych epopeję o biednych, lecz dzielnych i sprytnych emigrantach, z wartką akcją i sensacyjnymi wątkami. Drugi wymiar to przypowieść o wędrówce uciśnionego narodu wybranego przez pustynię obczyzny.