Eliza Orzeszkowa – oprócz powieści takich jak „Nad Niemnem” czy „Meir Ezofowicz” – stworzyła około stu nowel i opowiadań. Jako 25-latka debiutowała w „Tygodniku Ilustrowanym” właśnie miniaturą literacką pt. „Obrazek z lat głodowych” i pozostała tej formie przekazu spostrzeżeń wierna do końca swego życia.
Zebrane w niniejszym wyborze nowele: „Dobra pani”, „Gloria victis” i „A... b... c...”, to doskonały przykład umiejętności pisarskich i talentu Orzeszkowej. W utworach tych odzwierciedlenie znalazły tematy, które w pozytywizmie żywo zajmowały zarówno literatów, jak i zwyczajnych ludzi. Bo też ich losy nierzadko przeplatały się z losami ojczyzny.
Heroiczny wysiłek młodych partyzantów, ubóstwo burzące spokój, zmuszające do odważnych, często ryzykownych decyzji, piętnowanych przez rosyjskiego zaborcę, powierzchowność w realizacji pozytywistycznego hasła filantropii i dobroduszności – to główne motywy zebranych w tomie nowel. Również dziś dają one wiele do myślenia...