Cztery znane nowele Marii Konopnickiej – mistrzyni krótkich form.
„Dym” to studium macierzyńskiej miłości i cierpienia po utracie syna. Lapidarny, skupiony na codziennych wydarzeniach tekst zyskuje dramatyzm właśnie dzięki pozornej zwyczajności. Nie mniej poruszający jest obraz skrajnej biedy postrzeganej przez dzieci z „Naszej szkapy” jako stan oczywisty i niezmienny. Tak jak nikt oprócz czytelników nie lituje się nad losem osieroconego przez matkę rodzeństwa, tak nikt nie współczuje staremu nędzarzowi wystawionemu na pośmiewisko całej szczycącej się własnym miłosierdziem gminy. Znajduje się jednak jedna osoba, która staje w obronie wiekowego Żyda i jego wnuczka, napadniętych przez antysemitów. Ale czy to wystarczy, by bohater „Mendla Gdańskiego” nadal mógł czuć, że Warszawa jest jego małą ojczyzną?
Nowele Marii Konopnickiej to nie tylko klasyka literatury, którą po prostu wypada znać. Pozwalają dziś zobaczyć, co zajmowało kiedyś polskich pisarzy i społeczeństwo; sprawdzić, jak bardzo świat zmienił się od XIX w. i czy rzeczywiście się zmienił...